Gigabit, megabit, megabyte, kbps gibi ifadeler nedir?

Dijital (sayısal) ortamda büyüklük ve hız belirtmek için kullanılan bu ifadeler sık sık karışır. Karşılaştığınız terimi okumak için basit parçalara bölüp, kavramları sonunda tekrar birleştireceğiz.
İlk başta karıştırılan şey bit ve Byte'ın farkı. Bir Byte, genellikle(*) ve pratikte sizin göreceğiniz hemen her yerde 8 bitten oluşur. Aşağıdaki resimde küçük mavi kutular birer bit. Bunları yanyana koyup birleştirince kırmızıyla gösterdiğimiz Byte'ı elde ediyorsunuz.

Kısaltmalarda ise iki tür gelenek vardır. Bazıları Byte için "B", bit içinse "b" kullanır. Diğerleri ise yine byte için "B" kullanırken, biti kısaltmadan yazmayı yeğler.

KB	Kilo Byte
Kb ya da KBit	Kilo Bit
MB	Mega Byte
Mb ya da MBit	Mega Bit

Kilo, Mega ve Giga gibi önekler, SI adı verilen birim sisteminde sırasıyla "bin", "milyon" ve "milyar" anlamına gelir. Ancak bilgi teknolojilerinde ikili sayı sistemi kullanıldığından, bunlar daha çok(**) 1024'ün katları şeklindedir. Yani şöyle:

1 TB (TeraByte)	1024 GB (GigaByte)
1 GB (GigaByte)	1024 MB (MegaByte)
1MB (MegaByte)	1024 KB (KiloByte)
1KB (1 KiloByte)	1024 B (Byte)

Bit ve Byte birer depolama birimidir. Bunların sonuna "/s" ya da İngilizce "per second" anlamına gelen "ps" eklerseniz, hız birimi elde edersiniz.

KBps veya KB/s	KiloByte per Second, saniyede x KiloByte
Kbps , Kb/s, Kbit/s	Kilobit per Second, saniyede x Kilobit
MBps veya MB/S	MegaByte per Second, saniyede x MegaByte
Mbps, Mb/s, Mbit/s	Megabit per Second, saniyede x Megabit

Eh, bunları bildiğimize göre Türk Telekom ADSL tarifeleri gibi yerlerde sık karşılaşılan şu depolama ve hız birimlerinden birkaç örneği birbirine çevirelim. Tablodaki her satırın hücrelerinde bulunan miktarlar birbirine eşit. Dikkat edin; "bit" cinsinden ifade edilen birimleri "Byte" ile göstermek için verilen sayıyı 8'e bölüyoruz.

1 Gbps veya Gbit/s	1024 Mbps veya Mbit/s	128 MBps veya MB/s
1 Mbps veya Mbit/s	1024 Kbps veya Kbit/s	128 KBps veya KB/s
1 Kbps veya Kbit/s	1024 bps	128 Bps

Bu bilgilerin, "1024 Kbps bağlantım var ama saniyede yaklaşık olarak sadece 120 KB indirebiliyorum" diye üzülen okuyucularımıza yararlı olacağını umarız.
(*) Dijital sistemlerin tarihinde aslında Byte, bir "bit kümesi"ni ifade etmek için kullanılmıştır. Kazara birisi "5 bitten oluşan bir byte"tan bahsederse ona kızmadan önce ne tür bir şeyden bahsettiğini sorun. Ancak masanızın üstündeki bilgisayarda 8 bitlik bir byte'dan başka bir şey görmeniz pek olası değil.
(**) Sabit disk üreticilerinden başka herkes 1 Kilobyte'ı 1024 Byte, 1 Megabyte'ı 1024 Kilobyte olarak alır. Sabit disk üreticileri ise 1 Kilobyte'ı 1000 Byte, 1 Megabyte'ı ise 1000 Kilobyte olarak kullanır, çünkü o şekilde satış sırasında daha büyük rakamlar vermek olanaklıdır. 


Alıntıdır